Gebze’de kurulu bulunan Farplas fabrikası işçileri, ağır çalışma koşullarına ve yeni dönemde belirlenen asgari ücretle iyice derinleşen düşük ücret politikasına karşı “artık yeter” diyerek 20 Ocak günü iş durdurarak direnişe geçti.
12 fabrikadan oluşan bir kompleks içinde Farplas üst kimliği altında her fabrika için bir taşeron firmanın bulunduğu tesiste patron işçilerin sendikalaşmaması adına elinden geleni yapıyor.
İşçilerin direnişiyle başlayan süreçte 1000’den fazla işçinin sendikaya üye olmasıyla DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş, Limter-İş ve Çelik-İş yetkiyi aldılar.
Haber yayıma hazırlanırken Farplas işçileri gece vardiyasında patronun tehditlerine ve sendikal düşmanlığa karşı fabrikayı işgal ettiler. Gece boyunca fabrikada bekleyen işçilere sabah saatlerinde polis saldırısı gerçekleşti ve 100’ü aşkın işçi işkenceyle gözaltına alındı. Ardından işçiler direnişi fabrika önüne taşıdı.
İşçiler ve sendika ise direnişte kararlı. Biz de Özgür Gelecek olarak direnişin nasıl açığa çıktığını işçilerden Betül ile konuştuk.
– Bize biraz kendinden bahseder misin? İşten nasıl çıkarıldın?
Betül: Tebligatla çıkarıldım, ilk çıkarılanlardan biriyim. Normalde idari izinliydim bugüne kadar. Kod-49 ve 25. anayasa maddesinden çıkarıldım. Bunlar da hırsızlık, verilen görevi yerine getirmemek, iş yerinde birinin malına zarar vermek, işi durdurmak gibi bir sürü şey. Aslında bunların hiçbirini yapmamış olmamıza rağmen hepimiz aynı maddeden çıkarılmış olduk, tazminat çıkmasın diye bu maddeden kovmuşlar hepimizi. Tebligat gelen ve otele çağrılan herkes Kod- 49’dan çıkarıldı. Sendikadan dolayı işten çıkarılan 108 kişi olduğu bilgisi var ama daha da insanın işten çıkarılacağını biliyoruz bekliyoruz. Müdürler kendi ağızlarıyla da söylüyorlarmış “daha da çıkarılan olacak siz de üyeliğinizi iptal edin” diye fabrikanın içerisinde dolaşıyorlar.
Bir buçuk senedir çalışıyorum Farplas’ta. 6 aylık eleman iken takım lideri olarak seçildim. 2019’da girişim oldu 2 ay çalıştım T1 lokasyonunda, pandemi başladığı zamanlarda 2 ayım dolmadan çıkarılmıştım, pandemiden sonra geri alınacaklar olarak. Eylül’de bir daha başladım bu sefer T3 lokasyonuna geçtim.
– Fabrikada ağırlıklı olarak kadın işçiler çalışıyor. İçeride çalışma koşulları nasıl?
– T3 lokasyonuna geçmeden önce de birçok amirin üslubu ile ilgili sorunlar yaşadığımı biliyorum. Bunu diğer elemanların yaşadığına da çok kez şahit oldum. Baktığınızda insan kayırma çok fazla, içeride senelerdir orada çalışıp emeğinin karşılığını alamayan zaten çok fazla insan var. Zaten bunların çoğu da kadınlar. En çok ayaklanmayı çıkaranlar da kadınlar, baktığınızda dik duranlar, “asla hakkımı almadan bırakmayacağım” diyenler kadınlar. Ağır çalışma koşulları var, molalar yok, sadece çay molası var. Sürekli bir devir daim ile çalışmak zorunda. İki dakikalık makineden ayrıldığınız için bile o insanlara tutanak tutulabiliyor, ekmekleri ile oynanabiliyor.
“Korkuyor, korkmakta da çok haklılar!”
– Açıklanan yeni asgari ücretle birlikte durum daha kötü bir hal aldı herhalde. İşçileri direnişe götüren süreç nasıl yaşandı?
– Bu fabrika 50 yıllık bir fabrika ama son 10 yılda çok ciddi bir büyüme göstermiş, bu yılki cirolarına baktığımız zaman 270 milyon dolarlık bir rakam ifade ediliyor. Bu rakamlar çok ciddi rakamlar ama bunlar elemanlardan kesilip büyüyen rakamlar.
Evet asgari ücret 2.800 iken bir tık üstünde çalışıyordu bu insanlar ama asgari ücrete yapılan zamla herkes asgari ücret sınırına alındı ve herkes asgari ücretle çalışıyor. Elemanlar konuşacak muhatap bulamadılar aslında o yüzden iş bıraktılar. Zaten asgari ücret üzerinden devletin verdiği 47.5’luk bir zammı var. Asgari ücrette eşitlendi tüm maaşlar, şu anda 10 yıllık elemanda yeni giren aynı maaşı alıyor.
Bu elemanlar bunu fark ettiği an kendilerine muhatap bulamadığı zaman bir lokasyonda makineler durdurulunca bir sürü yerde makineler durdu. Bu durum müdürlere aktarıldı müdürler bunları ciddiye almayınca “biz toplanalım komple bütün makineleri durduralım, bir araya gelelim bir şekilde iyileştirme isteyelim”e döndü olay. Ve orada dört saatlik bir duruş oldu. CEO’da verilen söz, “dört ikramiye olarak ve bu olaydan dolayı kimse işten çıkarılmayacak” diye bir söz verdi. Bu sözden sonra elemanlar bir anda CEO’nun sözüne inanmadıkları için o sırada sendika ortaya çıktı. Onlar da “size söz veriyor ama bunun garantisi yok biz size bunu TİS ile yapabiliriz” deyince insanlar bu tarafa inanmaya başladılar aslında sendika böyle ortaya çıktı. Evet bir grup kendi arasında bir örgütlenme yapmaya çalışıyormuş ama bundan çoğu insanın haberi yoktu. CEO’da zaten sözünde durmadı daha istediği bir haftalık süre dolmadan 250 kişiyi aynı anda işten çıkardı.
– Patron direniş geliştikten ve sendika sürece dâhil olduktan sonra ne yaptı?
– İlk önce çağrıldığımda avukat ve insan kaynaklarından bir kişi Farplas’ta taşeron firma gözüktüğü için yedi tane, “Bizde taşeron firmanın temsilcisiyiz sendikadan istifa etmez iseniz iş akdinize son verilecek böyle bir yazıyla size şöyle bir dava açılacak” diyorlar. Onlar da “imzalamayız” dediler, hepsi sendikaya döndü böyle bir yasal hakları var mı gibisinden. Olmadığını öğrenince imza atmadık. Baktığınızda şu anda terörist muamelesi görüyoruz fabrikada. Bizzat isimlerimizi kendi grup liderlerimiz vermiş insan kaynaklarına.
Farplas itibarının kaybolmasından çok korkuyor. Korkmakta çok haklılar çünkü meseleyi bu noktaya getirenlerde onlar. Senelerdir her zam dönemi böyle sıkıntılar olmuş ama kimse ayaklanmaya cesaret edememiş bugüne kadar.
Toyota, Hyndai, Renault, Mercedes, Tofaş, Ford’da çalışıyorlar.
Toyota ile zaten çok sıkıntılı bir süreç yaşıyorlar. Kalıplarını çekmek üzereydi. Bizim bu duruştan sonra iki saatlik bir gecikmeden dolayı bir ceza kesilmiş. Şu anda kanuni boşluklardan faydalanmaya çalışıyorlar, taşeron şirketleri kapattılar hepsini tek bir şirkete toplamaya çalışıyorlar. Her hukuki yolu deniyorlar çünkü biliyorlar hukuki yollar uzun sürüyor insanlar yorulacak, çökecekler ve aynı topluluğu yakalayamayacaklar.
– Direnişinize diğer fabrikalardan tepkiler nasıl? İşçilere vermek istediğiniz bir mesaj var mı?
– Ben özellikle kadın işçilerden destek bekliyorum. Çünkü baktığınızda Farplas’ı ayakta tutan kadın işçiler, erkelerin yapamadığı bir sürü iş var ve bunu kadınlar yapıyor. Senelerdir kadınlar üzerinden ayakta duran bir firma zaten. Bize çok destek mesajları geliyor. Bunun için video çekiyorlar, iş durduruyorlar, bunların hepsini görüyoruz. DİSK’in üye olduğu firmalarda da aynı şekilde iş giriş çıkışlarında iş durdurup destek oluyorlar. Ben bunun gazetelerde ve yerel basında daha fazla yer bulup gerçekten bu insanların haklarının sömürüldüğünün görülmesini istiyorum ki işçiler ve cesaretlenebilirler. Türkiye’de sendika ile çalışan işyeri sayısı yüzde 7. İşçiler üstünden çok ciddi bir sömürge var zaten ülke genelinde. Bunu da çok büyük firmalar yapıyorlar genelde. Bu yüzden ben herkesin kendi haklarının arkasında durmasını istiyorum. Biz yapabiliyorsak bütün işçiler yapabilir. Ayaklanmadan hiçbir hakkımızı alamıyoruz bu ülkede. Ne kadar çok sesimizi duyurursak o kadar çok çabuk sonuç alırız.
