Cumartesi Anneleri 791. hafta eylemi, pandemi koşulları nedeniyle bu hafta da internet üzerinden gerçekleştirildi. Bu haftaki eylemde, 26 yıl önce Amed Qulp’ta askerler tarafından gözaltına alındıktan sonra kaybedilen Mehmet Selim Örhan, Hasan Örhan ve Cezayir Örhan’ın akıbeti sorularak, sorumluların cezalandırılması istendi.
Eylemde ilk olarak Örhan ailesinin avukatı Reyhan Yalçındağ konuştu. Yalçındağ, ailenin İHD Diyarbakır Şubesi’ne yaptığı başvuru üzerine hukuki sürecin başladığını ve 2002 yılında Türkiye’nin yaşam hakkını ihlal ettiği için AİHM’de mahkum olduğunu söyledi.
Yalçındağ, geçen 20 yılında ardından dosyanın ‘zamanaşımı’ ile kapatılmak istendiğini hatırlatarak şunları söyledi:
“Ama insan hakları savunucuları olarak bizler bitti demeden bitmeyecek. Çünkü gözaltında kayıplar, gözaltında işkence, faili gizlenen cinayetler insanlığa karşı işlenen suçlardır ve zamanaşımına tabi tutulamaz. Sorumluların kimler olduğu belli olduğu için de zamanaşamının hükmü yoktur”
Yalçındağ’ın ardından gözaltında kaybedilen Mehmet Selim Örhan’ın oğlu Adnan Örhan, babasının gözaltına alındığı yerden seslendi. Babası, amcası ve kuzenin ’94’te Bolu Komando Tugayı’ndan geldiklerini söyleyen askerler tarafından gözaltına alındığını ve bir daha haber alamadıklarını belirten Örhan, yaptıkları tüm girişimlerin sonuçsuz kaldığını söyledi.
“Mücadelemizden vazgeçmedik, vazgeçmeyeceğiz”
11 yıl sonra Kulp’un Alaca Köyü’nde 8 kişinin olduğu mezarda, babası, amcası ve kuzenine ait kemiklerinde olduğunu kaydeden Adnan Örhan, “Bir mezarımız olsun diye kemiklerimizi almak için başvuru yaptık ama kemiklerin de kaybolduğunu söylediler. 2 yıl boyunca aradık, kemiklerin kimsesizler mezarlığında olduğu söylendi. Yine müracat ettik ancak Kulp Savcılığı, 8 insanın kemiklerinin bir torbada ve tek mezarda gömülü olduğunu belirterek ‘bu nedenden dolayı mezarın açılmamasına karar verilmiştir. Ve bir mezarımız olmadı. Mücadelemizden vazgeçmedik, vazgeçmeyeceğiz. Yıllardır verdiğimiz hak hukuk mücadelesi devam ediyor. Ta ki katiller cezalandırılana ve adalet sağlanana kadar.”
Konuşmaların ardından bu haftaki basın metni okundu. Basın metnini okuyan Hayrettin Eren’in yeğeni Setenay Yarıcı; Mehmet Selim Örhan, Hasan Örhan ve Cezayir Örhan’ın gözaltına alınma hikayelerini hatırlattı. Yarıcı geçen 26 yıllık süre boyunca adil yargılama adına hiçbir şey yapılmadığını belirterek, faillerin yargılanması gerektiğini vurguladı.
Ne olmuştu?
24 Mayıs 1994 günü Bolu Komando Tugayı’na bağlı askerler Diyarbakır/ Kulp Deveboyu Mezrası’na baskın yaptı. Baskın sırasında askerler köylülerden 46 yaşındaki Mehmet Selim Örhan, kardeşi 40 yaşındaki Hasan Örhan ve yeğenleri 17 yaşındaki Cezayir Örhan’ı zorla götürdüler. Aile üyelerinin itirazı üzerine rütbeli bir asker merak etmemelerini onları kendilerine rehberlik etmeleri için götürdüklerini ve daha sonra serbest bırakacaklarını söyledi.
Ertesi gün civardaki Jandarma Komutanlıklarına giden aile bizde yok cevabı aldı. Bunun üzerine Aile, Kulp Cumhuriyet Başsavcılığına, Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcılığına, OHAL Valiliğine, Diyarbakır Jandarma Asayiş Komutanlığı’na Adalet ve İçişleri Bakanlıklarına resmi başvurular yaptı.
Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın gözaltına alındığına, önce Serik Karakolu’na ardından Lice Jandarma Karakolu’na götürüldüklerine, son olarak da bir kısmı işkencehaneye çevrilen Lice Yatılı Okulu’nda 20 gün tutulduklarına dair tanıklar vardı. Tanık beyanları soruşturulmadı, Kulp Başsavcılığı gözaltı kayıtlarında Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın adlarının bulunmadığı gerekçesiyle soruşturmaya yer olmadığı kararı verdi.
Tüm başvuruları sonuçsuz kalan Örhan Ailesi, İHD avukatlarının aracılığıyla davayı AİHM’e taşıdı. 6 Kasım 2002 tarihinde AİHM, “Mahkeme, Örhanların güvenlik güçleri tarafından tutuklandıktan sonra ölmüş olduklarının varsayılması gerektiği görüşündedir. Bunun sonucunda davalı Devlet’in onların ölümü konusundaki sorumluluğu söz konusudur.” Diyerek Türkiye’yi Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın gözaltında kaybedilmesinden sorumlu tutarak mahkum etti. (Başvuru No. 25656/94)
Ailenin ve İHD’nin ısrarlı arayışı sonunda 2003 yılında Mehmet Selim ve Hasan Örhan’a ait kemikler Kulp’a bağlı Bağcılar köyü yakınlarında bir toplu mezarda bulundu. Cezayir Örhan’a ise hala ulaşılamadı.
İstanbul Adli Tıp Kurumu’nda kimliklendirme çalışması yapılan kemikler 16 Temmuz 2004’te postayla Kulp Savcılığı’na gönderildi. Ancak defnetmek için kemikleri isteyen aileye Savcılık kemiklerin kaybolduğu bilgisini verdi. Aile ve İHD bu sefer de kaybedilen kemiklerin peşine düştü. Altı yıllık arayışın ardından Örhanlara ait kemiklerin, aynı toplu mezardan çıkan 6 kişiyle birlikte topluca kimsesizler mezarlığına gömüldüğü anlaşıldı.
Savcılığa başvuran aile olayın maneviyatları üzerinde yarattığı tahribatlara dikkati çekerek, toplu gömülen sekiz kişiye ait kemiklerin ayrıştırılarak kendilerine teslim edilmesini talep etti. Ancak savcılık bu talebi “Ailelerin maneviyatının daha fazla bozulmaması adına” diyerek reddetti.”
